ویکیپیشه | فرهنگ توصیفی واژگان پیشهها
حدود سی سال پیش، آقای شهرداد میرزایی فعالیت خود را برای ثبت اصطلاحات پیشهها را شروع کرد. اولین نتایج در همان دههء هفتاد با عنوان فرهنگ دوزندگی و کفشگری منتشر شد. این کار پس از آن هم با کمک گرفتن از پژوهشگران مختلف ادامه یافت. تا تابستان ۱۴۰۱ پژوهشهای مرتبط با ۱۰ پیشه نهایی شده بود و پژوهش ۹ دفتر دیگر هم کمابیش در حال انجام بود. مدیریت جدید فرهنگ پیشهها، در نیمهٔ دوم سال ۱۴۰۱، از مکتوب کردن شیوهنامهء این فعالیت با تأکید بر همان ایدهء اولیه و آمادهسازی دادهها برای انتشار برخط شروع شد و از تابستان ۱۴۰۲ «سامانه داده پیشهها»، بهاختصار «سادا»، برای بهرهبرداری نهایی آماده شد. از آن پس پژوهش و ثبت داده، و نیز ویرایش آنها، بر مبنای شیوهنامه، برخط انجام میشود. اواسط سال ۱۴۰۲ ایدهء ویکیپیشه مطرح و سند فنی مشخصات آن تهیه شد. در بهار ۱۴۰۳ وبگاه ویکیپیشه در اختیار دستاندرکاران این فعالیت قرار گرفت تا اشکالهای موجود را شناسایی و در حد امکان رفع کنند. واژگان پیشهها، بهویژه پیشههای مهجور، در زبان فارسی نقش مهمی در حفظ میراث فرهنگی زبان فارسی و واژهگزینی دارد. ورود فناوریهای نو در بسیاری از پیشهها هم به تهاجم واژگانی منجر شده و بیم آن میرود که واژگان مصطلح پیشهها را که در طول زمان خلق شده در معرض نابودی و فراموشی قرار دهد. سازمانهای رسمی مسئول در حفظ و گسترش زبان فارسی هم بیشتر به زبان معیار می پردازند و کمتر به زبان پیشهها و زبان کوچه توجه دارند؛ جنبههای گوناگون فرهنگ شفاهیِ پیشه هم بخش دیگری از این فرهنگ است که از آن معمولاً غفلت میشود. این است که شناخت و ثبت واژگان پیشههای مختلف اهمیت بسیار در حفظ غنای زبان فارسی و حفظ پویایی آن دارد. این مجموعه پژوهشها راهی است برای حفظ زبان فارسی و فرهنگ مردم کوچه که حالا با رونمایی از ویکیپیشه امیدواریم همگان در بالندگی و تصحیح آن شریک شوند. ویکیپیشه اکنون حدود ۲۳۰۰۰ مدخل دارد و در دسترس همگان است. این پایگاه داده برخی قابلیتهای مرسوم ویکیها، از جمله جستجو و اضافه کردن اطلاعات را دارد. ویکیپیشه نه تنها امکان دسترسی همگانی به دادههای پژوهش شده را فراهم کرده، بلکه محیطی است برای تصحیح و تکمیلِ برخط بدون محدودیت از طرف هر علاقهمند به زبان و فرهنگ و رشد پیشهها در کشور از هر جا. این سامانه برخط با بهکارگیری فناوریهای جدید و آماده شدن برای حضور در صحنهء جهانی، پذیرش هوش مصنوعی مبتنی بر مدلهای بزرگ زبانی (LLM) و کمک به حضور و بالندگی زبان فارسی در عرصه جهانی امکان هر گونه استفادهء زبانی و گسترش ثبت دادهء پیشهها را بدون محدودیت زمانی و جغرافیایی فراهم میکند و شما بهراحتی میتوانید عضوی از این کار باشید، پس لطفاً در این فعالیت فرهنگی مشارکت کنید.در این مجموعه، هر مدخل علاوهبر اطلاعات لازم واژگانی، به تفکیک پیشهها، بخشهای مختلف از جمله تعریف، وندها، واجنگاری، مترادف و متضاد، عکس، فیلم، و اطلاعات تکمیلی پژوهششده در دسترس است. حامی مالی این مجموعه تاکنون بنیاد کوچه و انتشارات دیبایه/ فرهنگان بوده است. محدودیت اصلی گسترش این فعالیت هم کمبود منابع مالی است که امید میرود نهادهای خصوصی و دولتی در کشور، با حمایت و استفاده از این امکان فراهمشده، به گسترش این فعالیتِ زیربنایی برای حفظ و پویایی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی کمک کنند.
Language: Persian
Funded and maintained by Shahrdad Mirzaii
Owner: Koucheh foundation, Tehran, Iran
URL: wiki-pisheh.ir
Lunched: January 2025/ Bahman 1403
Aims to provide a comprehensive collection of Persian vocational terms and definitions
No registration needed to use Registration needed to suggest any correction or addition